• Wegwijs
  • 1 · Basis (TPACK)
  • 2 · Ontwerp
  • 3 · Ontwikkeling
  • 4 · Uitrollen en nazorg
  • 5 · Samenwerkend leren
  • 6 · E-coaching
  • 7 · Bezorgdheden
dd-top-menu
  • nl
  • fr
  • en
Digitale Didactiek
Digitale Didactiek
Digitale Didactiek voor Lesgevers
  • Wegwijs
  • 1 · Basis (TPACK)
  • 2 · Ontwerp
  • 3 · Ontwikkeling
  • 4 · Uitrollen en nazorg
  • 5 · Samenwerkend leren
  • 6 · E-coaching
  • 7 · Bezorgdheden
MENU CLOSE back  

3 · Ontwikkeling

  • Overzicht
  • Theorie
  • Casussen
  • Oefeningen
  • Uitdieping

Tools voor elk type leerobject

Hieronder vind je een aantal voorbeelden van software tools, ingedeeld volgens type hulpmiddel. We nemen daarbij ook enkele aandachtspunten onder de loupe.

Informatie hulpmiddelen

Tekst

Daar waar op papier de afbeelding vaak illustrerend is bij de tekst geldt op het scherm eigenlijk het omgekeerde als stelregel : gebruik zoveel mogelijk een afbeelding, tabel of grafiek. Tekst is verklarend (en dus minder in omvang) dan de afbeelding.

  • Maximum 15 lijnen per scherm, maximum 40 tekens breed
  • Laat voldoende witruimte
  • Beperk het gebruik van verschillende lettertypes, kleuren, vet en schuin gedrukte tekst
  • Gebruik geen onderlijning omdat dit als een link gezien wordt
  • Lange tekst splits je best op in paragrafen
  • Bouw een structuur met maximum 3 niveaus
  • Let op copyrights: bron vermelden en toelating vragen bij het overnemen van een bestaande tekst

Afbeelding

    Tools : Fotor, Pixlr, Photoshop Express Editor, Picasa
  • Algemeen : Let op de grootte (aantal Kilobytes) en kwaliteit (resolutie). Je kunt op scherm een afbeelding met een lagere resolutie en daardoor ook met een kleinere grootte plaatsen.Let op copyrights: bron vermelden en toelating vragen bij het overnemen van afbeeldingen van anderen. Of gebruik Creative common websites (zie verder).

Audio

Tools : Music Shake, Tune around, Audiotool, Audacity, Twistedwave, Oceanaudio
  • Verzorg je taalgebruik!
  • Audio-kwaliteit is belangrijk (VERSTAANBAAR, vrij van ACHTERGRONDgeluiden).
  • Gebruik een headset met microfoontje voor de opname (bij voorkeur met USB-aansluiting).
    Tips:
  • Werk op voorhand een script uit waardoor je goed weet wat je gaat vertellen
  • Investeer in een kwalitatieve microfoon
  • Pas op met draaien van pagina’s; dit wordt ook opgenomen.
  • Vermijd zoveel mogelijk achtergrondgeluid.
  • Verwittig je collega’s dat je in opname bent.

Video

Tools : Windows Movie Maker, Avidemux, Lightworks
  • Let op de grootte (aantal Kilobytes) en kwaliteit (resolutie). Je kunt een video met een lagere resolutie en daardoor ook met een kleinere grootte plaatsen.
    Als je zelf een video wilt maken, heb je hiervoor wel enige expertise nodig. Je kunt evenwel heel veel goede bestaande video’s online vinden. Je investeert hiervoor best wat zoektijd om op YouTube, Teacher Tube, enz… de juiste video te vinden. Let op copyrights: bron vermelden en toelating vragen bij het overnemen van afbeeldingen van anderen.
    Tips:
    • Werk op voorhand een script uit waardoor je vermijdt dat je essentiële zaken eventueel zou vergeten.
    • Werk met een duidelijke structuur in je video (Inleiding, midden, slot).
    • In de inleiding vermeld je het onderwerp en wat je aan bod laat komen.
    • In het midden gedeelte ga je dieper in op het onderwerp.
    • In het slot gedeelte herhaal je nog even de kern van je video. Een reflectie moment als het ware.
    • Let op je belichting, akoestiek en achtergrondgeluiden.
    • Maak een video naar je eigen kunnen en met een didactische opbouw.

Weblecture/Podcast

Weblecture tools: Present.me, Knovio

Podcast tools: Blubrry, Podomatic

Voorbereiding
• Start eenvoudig en niet te ambitieus. Vooraleer je investeert in een professionele aanpak, is het belangrijk aan te tonen wat de meerwaarde van weblectures is.
• Bekijk andere weblectures zodat je snel ziet hoe het (niet) moet.
• Maak je presentatie visueel aantrekkelijk.
• Gebruik een heldere structuur.
• Zorg dat elke slide van je presentatie een duidelijke hoofdtitel heeft.
• Gebruik korte begrippen of titels.
• Gebruik een duidelijk lettertype.
• Gebruik eenvoudige grafieken.
• Gebruik een neutrale achtergrond.
• Houd hergebruik in je achterhoofd.
Technisch
• Voor je begint is het belangrijk van alle mogelijkheden binnen je organisatie te kennen en eventuele tekortkomingen te verhelpen.
• Het geluid heeft de hoogste prioriteit. Met een slechte audio haken je cursisten af. De aankoop van goede (dasspeld-)microfoons mag je niet te lang uitstellen.
• Probeer je eerste opname zonder publiek en eventueel alleen audio in combinatie met een presentatie.
• Gebruik geen ingewikkelde overgangen omdat dit technisch problemen kan opleveren.
Didactisch
• Baken op voorhand duidelijk je doelgroep en je doel af.
• Zorg ervoor dat je cursisten geboeid blijven tot op het einde door de spanning op te bouwen.
• Gebruik veel – eigen – voorbeelden.
• Varieer.
• Zorg voor een leuke interactie.
• Behandel de camera als een van je cursisten.
• Zorg voor een duidelijke start.
• Vertel per onderdeel wat er allemaal aan bod zal komen en geef op het einde een samenvatting.
• Wees expliciet: leg goed uit wat belangrijk is en waarom.
• Spreek niet te snel en articuleer goed.
• Formuleer helder, gebruik korte zinnen.
• Haal adem voor je de volgende sheet aanvat. Dat zorgt voor rust.
Meer tips vind je ook in de uitdieping onder tools voor elk type leerobject.

Animatie

Tools: Powtoon, EWC Presenter, Make web video, Vcasmo, Moovly, Wideo

Tips bij het maken van een animatie.
• Geef uitleg bij of naast het beeld.
• Geef gelijktijdig mondelinge uitleg bij de animatie (+ mogelijkheid omdat uit te schakelen).
• Een animatie met spraak werkt beter dan een met enkel tekst (Mayer).
• Een animatie met alleen spraak werkt beter dan een met tekst en spraak (Mayer).
• Voorkom storende woorden, beelden en (achtergrond)geluiden.
• Voorzie de mogelijkheid om je animatie te pauzeren zodat je cursist bv de animatie in detail kan bekijken of bepaalde terminologie raadplegen voor meer verduidelijking.
• Voorzie op het einde van je animatie een samenvatting.
• Gebruik een gesprekstijl om je animatie op te nemen.
Het gebruik van woord en beeld werkt beter dan enkel woorden.

Screencast

Tools : Screencast-o-matic, screenr, Jing, Handy Snap, Screencastle
Tips bij het maken van een screencast.
• Zorg voor goede randvoorwaarden door bv

o een goede headset te gebruiken,
o achtergrondgeluiden te minimaliseren,
o storende apparatuur zoals airconditioning, mail, telefoons uit te zetten,
o je webcam goed in te stellen,
o aangepaste verlichting te voorzien,
o een comfortabele positie t.o.v. je scherm en je script (Let op: het geluid van het draaien van pagina’s zal ook worden opgenomen),
o je computer van visuele ruis te ontdoen, d.w.z. ongebruikte pictogrammen verwijderen, onnodige vensters sluiten, updates uitschakelen en bv ook je persoonlijke achtergrondpagina of andere informatie die gevoelig kan zijn verwijderen,
o een nieuwe gebruikersaccount op je computer te creëren die voldoet aan alle voorgaande zaken.
• Bereid wanneer je wat wilt zeggen goed voor adhv een script. Dit moet je niet tot in het detail uitwerken maar het moet je een structuur geven.
• Maak je screencast kort en to-the -point. Idealiter is je screencast niet langer dan 5 minuten.
• Heb je meer tijd nodig, splits je screencast dan op in kortere stukken
• Vertel aan het begin waarover je screencast zal gaan en sluit af met een samenvatting.
• Voor je start met de eigenlijke opname, oefen je je screencast nog even in.
• Controleer je schermresolutie en stel die niet te hoog in, anders word je bestand te groot.
• Gebruik je muisaanwijzer om op de belangrijkste delen te wijzen.
• Beweeg je muis alleen om een actie uit te voeren, zo niet leid je jouw cursist af van de essentie.
• Snij irrelevante secties uit (bv het traag openen van een softwareprogramma).
• Zorg ervoor dat je lettertype groot genoeg is.

Organiserende hulpmiddelen 

Mindmap

Tools:Mindmeister, Bubble.us, Mindjet, Xmind, Coggle, Gliffy, Freemind

Tips :

• Je start met een wit blad in landschapsformaat.
• Gebruik verschillende kleuren.
• Het hoofdidee komt centraal op het blad.
• Begin met de hoofdlijnen elk een afzonderlijke tak te geven.
• Vul daarna die hoofdlijnen aan met sublijnen.
• Leg linken tussen de verschillende ideeën indien die er zijn. Zo krijg je een goed overzicht over de hele inhoud en welke inhoud waar zal komen.
• Je schrijft altijd in kernwoorden, gebruik nooit volzinnen.
• Ideeën die in eerste instantie nergens thuis horen, stop je initieel in een afzonderlijke tak. Later kan je die nog verschuiven naar een andere tak.Een lijst met mindmaptools vind je in de uitdieping.

Blog

Tools: Blogger, wordpress

Do’s en Don’ts van een blog:

  • Do’s van een Blog: een onderwerp kiezen, over eigen ervaringen schrijven, verwijzingen maken, op bezoekers reageren, je blog overal promoten en schrijven ook als je niets te schrijven hebt.
  • Don’ts van een Blog: overambitieus zijn, een tirade houden, over alles schrijven, in lange alinea’s schrijven en luisteren naar je criticasters
  • Meer tips vind je in de uitdieping.

Wiki

Tools: Wikispaces, PBWiki, Wikis in education

Tips
• Bepaal voor je start waarvoor je een wiki gaat gebruiken.
• Maak al je cursisten duidelijk hoe, waarvoor en waarom je een wiki inzet.
• Toon je cursisten hoe ze hiermee aan de slag kunnen, eventueel via een screencast of video.
• Spreek een duidelijke netiquette af voor je start.
• Zorg dat je nauw betrokken bent in het begin en neem, eenmaal de bal begint te rollen, wat afstand. Hierdoor krijgen je cursisten het signaal dat de wiki effectief gebruikt wordt.
• Als je met verschillende pagina’s werkt, zorg dat je die elk een specifieke benaming geeft.
• Als je jouw wiki verschillende jaren na elkaar wilt gebruiken, kan het nuttig zijn om een jaartal aan de paginanaam toe te voegen.
• Maak voor je start duidelijke afspraken rond gedrag, taalgebruik, respect voor andermans input, … met je cursisten, en koppel hieraan ook mogelijke gevolgen indien dit niet wordt gerespecteerd.

Uitvoerend hulpmiddel 

Simulatie

Tools: Adobe Captivate, Camtasia, Snagit

Waaruit moet je team bestaan om een simulatie te kunnen maken?
• Projectmanager die het hele proces overschouwt en begeleidt.
• Instructional designer
• Programmeur of iemand die met een auteurstool voor simulaties kan werken.
• Graficus
• Inhoudsexpert
• Webmaster om alles online te plaatsen en te houden.
Verschillende van deze functies kunnen door één en dezelfde persoon worden uitgevoerd. Dit hangt af van de beschikbaarheid binnen je eigen organisatie.Tips:
• Gebruik simulaties alleen wanneer het nodig is en een duidelijke meerwaarde toevoegt aan het leerproces.
• Doe dit dus niet voor tekst, beeld en referenties.
• Zorg ervoor dat de interacties geen acties zijn waarbij je cursist wat wordt geactiveerd. Zo is het bijvoegen van een ‘OK-knop’ waar je cursist op moet klikken om door te kunnen gaan, geen interactiviteit. Als je dit in de gaten houdt, kan je verspilling van kostbare ontwikkeltijd en geld voorkomen. Allerlei voorbeelden en tools vind je in de uitdieping.

Oefen en testhulpmiddel  +

Digitale toetsen

Tools:Educaplay, Quizlet, Plickers

Een goede toets met uitgebreide en bruikbare feedback voor je cursisten beschikbaar stellen, vergt een grote inspanning en is tijdsintensief. Je gaat best planmatig te werk om te vermijden dat je achteraf nog allerhande aanpassingen moeten maken. Eerst moet je voor jezelf duidelijk maken wat de bedoeling is van de toets. Op basis daarvan kan je de vraagvorm selecteren, de geschikte vragen uitdenken, de feedback formuleren afhankelijk van het antwoord en de samenstelling van de toets uitdenken. Daarna kan je de vragen en toetsen op een handige en logische manier invoeren en samen stellen.

– Je kunt zowel gesloten als open vragen stellen.
– Goede vragen formuleren is niet eenvoudig.

Randvoorwaarden

o Past de gekozen software bij de evaluatiemethode?
o Passen de aangeboden vraagvormen bij wat er getest wordt?
o Op welke manier wordt er gequoteerd?
o Kunnen de resultaten van een toets geanalyseerd worden?
o Is er een mogelijkheid tot zelfevaluatie?
o Kan de docent feedback bieden?
• Is de infrastructuur aangepast?
o Is er een voldoende krachtig netwerk beschikbaar?
o Is het netwerk afdoende beveiligd?
o Zijn er genoeg computers beschikbaar?
o Is het lokaal waarin de computers zich bevinden regelmatig beschikbaar?
o Is er mogelijk een budget uitgetrokken?
o Zijn toezichthouders geregeld?
o Zijn de toezichthouders geschoold op digitale toetsafname?
• Zijn zowel leerkrachten als cursisten voldoende geïnformeerd?
o Kan de docent de mogelijkheden van het programma volledig benutten?
o Is het programma gebruiksvriendelijk?
o Kan de cursist adequaat met het programma werken?
• Geef je cursist duidelijk informatie over de mogelijkheden en beperkingen van de toets:
o Hoeveel keer kan de toets gemaakt worden?
o Is er een tijdslimiet?
o Kan je cursist de toets onderbreken?
o Hoe kan je cursist navigeren doorheen de vragen?
• Zorg op het scherm voor voldoende informatie voor je cursist over de voortgang:
o Nummer van de vraag
o Aantal resterende vragen
o Resterende tijd (indien van toepassing)
• Het invoeren van digitale toetsen is een traject dat van alle betrokkenen de nodige aandacht en inspanning vergt. Het is in ieder geval niet een traject dat door een individuele lesgever gestart moet worden. Digitaal toetsen is ‘teamwork’.
Samenwerkingshulpmiddel 

Forum

Om een forum op een goede manier te gebruiken, hou je best rekening met een aantal zaken.

  • Lees als coach de regels en richtlijnen die op het forum van toepassing zijn voordat je het gebruikt.
  • Voordat je als coach een nieuw onderwerp post, kijk dan eerst of het onderwerp al niet aan bod is gekomen.
  • Gebruik een duidelijke titel voor je onderwerp.
  • Persoonlijke meningsverschillen bespreek je via mail of IM en niet op een forum.
  • Wijk niet af van het onderwerp.
  • Plaats geen zware bestanden bij je post zonder te duiden waarover het gaat.
  • Gebruik geen afkortingen die niet door iedereen verstaan kunnen worden.
  • Gebruik geen hoofdletters of verschillende uitroeptekens na elkaar.
  • Pas op met humor.
  • Post alleen boodschappen met een inhoudelijke boodschap.
  • Wees gebald en blijf bij het onderwerp.
  • Sluit als moderator een onderwerp af door het geheel samen te vatten of voor te stellen een nieuw onderwerp te openen indien de discussie verschillende thema’s begint te beslaan.
  • Probeer niet actieve cursisten te activeren door hen persoonlijk te benaderen.

LINKS

Module

TPACK – digitale hulpmiddelen en hun educatief potentieel
Ontwerp – digitale hulpmiddelen om de werkvormen te ondersteunen

Uitdieping

Tools voor elke type leerobject

Theorie
  • Situering
  • Zelf ontwikkelen of laten ontwikkelen
    • Keuzefactoren
    • Laten ontwikkelen
    • Zelf ontwikkelen
  • Bestaand materiaal
  • Materiaal van derden
    • Materiaal zoeken
    • Materiaal hergebruiken
    • Digitaliseren en bewerken
  • Tools en software om zelf leerobjecten te ontwikkelen
    • Criteria die je keuze kunnen bepalen
    • Tools voor elk type leerobject
  • Digitale leeromgeving
    • Definitie
    • Meerwaarde van een digitale leeromgeving
    • Mogelijkheden om aan een digitale leeromgeving te geraken?
Digitale Didactiek
Digitale Didactiek
  • Nederlands Nederlands
  • Frans Frans
  • Engels Engels